تحلیلی بر عوامل مرتبط با تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در بازار سرمایه ایران

چكیده: 1

مقدمه: 2

فصل اول: آلیات تحقیق

1-1 مقدمه 5

2-1 بیان مسئله: 6

3-1  اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق: 8

4-1 اهداف تحقیق. 9

5-1  چارچوب نظری تحقیق. 10

6-1  مدل تحقیق و شیوه اندازه گیری متغیرها 13

7-1  فرضیه‏های تحقیق: 15

8-1 تعریف واژه های و اصطلاحات.. 16

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق

1-2- مقدمه 19

2-2  مفهوم سود در سطح ساختار. 21

1-2-2 رویکرد معاملاتی در اندازه گیری سود 21

2-2-2 رویکرد فعالیت در اندازه گیری سود 22

3-2 مفاهیم سود در سطح معانی (ارتباط با واقعیت های اقتصادی) 22

1-3-2 سود به عنوان معیار کارآیی. 22

2-3-2 سود حسابداری در مقایسه با سود اقتصادی. 23

4-2  مفاهیم سود در سطح عمل ( نحوه استفاده از آن توسط استفاده کنندگان) 25

1-4-2 سود به عنوان وسیله ای برای پیش بینی. 25

2-4-2 رویکرد بازار سرمایه 26

5-2  مفهوم سود جامع در گزارشهای مالی. 27

6-2 سود حسابداری. 27

7-2 سود و اهمیت آن به عنوان ابزار پیش بینی. 27

8-2 حلقه های ارتباطی سود و قیمت سهام 28

1-8-2 ارتباط بین سود حسابداری آتی و سود حسابداری جاری. 28

9-2  پیش بینی سودهای آتی از روی سودهای جاری. 29

10-2  ارتباط بین سود و قیمت سهام 29

11-2 سود خالص  به عنوان عاملی برای پیش بینی وجوه نقد 30

12-2  ارائه اطلاعات مربوط به جریان نقدی و پیش بینی آن. 31

13-2 پیش بینی جریان های نقدی آینده 32

14-2 معیارهای ارزیابی عملکرد مالی شرکت ها 34

2-14-2 معیارهای اقتصادی ارزیابی عملکرد شرکت ها 39

15-2سود تقسیمی ((DPS. 40

16-2 پیشینه تحقیق. 71

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

1-3 مقدمه 84

2-3 روش تحقیق. 84

3-3 جامعه مطالعاتی. 85

4-3 مدل تحقیق و شیوه اندازه گیری متغیرها 85

5-3 نمونه و نمونه گیری. 88

6-3 قلمرو تحقیق. 89

7-3 روش و ابزار گردآوری اطلاعات.. 89

8-3 روش تجزیه و تحلیل  اطلاعات.. 90

1-8-3 تحلیل همبستگی پیرسون و رگرسیون ساده خطی: 90

9-3 روش تجزیه و تحلیل داده ها 96

10-3 نرم افزار تحلیل آماری. 98

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

1-4-‏ مقدمه‏: 100

2-4  شاخص های توصیفی متغیرها 100

3-4 روش آزمون فرضیه ها ی تحقیق. 102

4-4  تجزیه و تحلیل فرضیه های تحقیق. 104

1-4-4 بررسی فرض نرمال بودن متغیرها: 104

2-4- 4 خلاصه تجزیه وتحلیل ها به تفکیک هرفرضیه به شرح ذیل بیان می شود: 105

1-2-4-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اصلی اول: 105

2-2-4-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اصلی دوم 108

3-2-4-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اصلی سوم 112

-2-4-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه سه متغیر  اصلی. 168

-2-4-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه سه متغیر  اصلی و سه متغیرکمکی. 169

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

1-5-مقدمه: 176

2-5- خلاصه تحقیق. 176

3-5 نتایج آزمون فرضیه ها 177

1-3-5 نتایج فرضیه اصلی اول. 177

1-1-3-5 نتایج فرضیه فرعی 1-1-1. 178

2-1-3-5 نتایج فرضیه فرعی 2-1-1. 178

3-1-3-5 نتایج فرضیه فرعی 1-2-1. 179

4-1-3-5 نتایج فرضیه فرعی 2-2-1. 179

5-1-3-5 نتایج فرضیه فرعی 1-3-1. 180

6-1-3-5 نتایج فرضیه فرعی 2-3-1. 180

2-3-5 نتایج فرضیه اصلی دوم 180

1-2-3-5 نتایج فرضیه فرعی 1-1-2. 181

2-2-3-5 نتایج فرضیه فرعی 2-1-2. 181

3-2-3-5 نتایج فرضیه فرعی 1-2-2. 182

4-2-3-5 نتایج فرضیه فرعی 2-2-2. 182

5-2-3-5 نتایج فرضیه فرعی 1-3-2. 183

6-2-3-5 نتایج فرضیه فرعی 2-3-2. 183

3-3-5 نتایج فرضیه اصلی سوم 183

1-3-3-5 نتایج فرضیه فرعی 1-1-3. 184

2-3-3-5 نتایج فرضیه فرعی 2-1-3. 184

3-3-3-5 نتایج فرضیه فرعی 1-2-3. 185

4-3-3-5 نتایج فرضیه فرعی 2-2-3. 185

5-3-3-5 نتایج فرضیه فرعی 1-3-3. 186

6-3-3-5 نتایج فرضیه فرعی 2-3-3. 186

4-3-5 نتایج سه متغیراصلی و متغیر وابسته 187

5-3-5 نتایج سه متغیراصلی و  سه متغیرمجازی با متغیر وابسته 187

4-5 نتیجه گیری کلی تحقیق. 188

5-5 پیشنهادها 189

1-5-5 پیشنهادهایی مبتنی بر یافته های فرضیات پژوهش.. 189

2-5-5 سایر پیشنهادها 191

3-5-5 پیشنهادهایی  برای پژوهش های آتی. 191

6-5 محدودیت های تحقیق. 192

پیوست ها

پیوست الف مربوط به نام شركت های نمونه آماری. 195

منابع و ماخذ

منابع فارسی: 201

منابع لاتین: 205

منابع اینترنتی. 206

جدول (1- 1) تحقیقات انجام شده 11

جدول 1-2 مراحل محاسبه تا پرداخت سود سهام 48

جدول 1-4: شاخص های توصیف کننده متغیرها تحقیق، شاخص های مرکزی، شاخص های پراکندگی و شاخص های شکل توزیع (Statistics) 101

جدول  2-۴  آزمون کلموگروف – اسمیرنوف  K-S)) 105

جدول شماره (3-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود آتی و تغییرات سود تقسیمی. 106

جدول شماره (4-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 106

جدول شماره (5-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 107

جدول شماره (6-4) : آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون. 108

جدول شماره (7-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده وآزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سودآتی و سودهرسهم 109

جدول شماره (8-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 110

جدول شماره (9-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 110

جدول شماره (10-4) : ارزش آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون. 111

جدول شماره (11-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سودآتی و تغییرات سود هر سهم 112

جدول شماره (12-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 113

جدول شماره (13-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 113

جدول شماره (14-4) : آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون. 114

جدول شماره (15-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی  بالاتری  دارند. 115

جدول شماره (16-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 116

جدول شماره (17-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 117

جدول شماره (19-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی  پایین تری دارند. 118

جدول شماره (20-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 119

جدول شماره (21-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 120

جدول شماره (23-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به دفتری بالایی دارند. 121

جدول شماره (24-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 122

جدول شماره (25-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 123

جدول شماره (27-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به دفتری پایینی دارند. 124

جدول شماره (28-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 125

جدول شماره (29-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 126

جدول شماره (31-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان بالاتری دارند 127

جدول شماره (32-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 128

جدول شماره (33-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 129

جدول شماره (35-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود تقسیمی و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام پایینی دارند. 130

جدول شماره (36-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 131

جدول شماره (37-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 131

جدول شماره (39-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی  بالاتری  دارند. 133

جدول شماره (40-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 134

جدول شماره (41-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 134

جدول شماره (43-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی  پایین تری دارند. 136

جدول شماره (44-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 137

جدول شماره (45-4) : ضرایب معادله رگرسیون () 137

جدول شماره (46-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به دفتری بالایی دارند. 139

جدول شماره (47-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 140

جدول شماره (48-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 140

جدول شماره (50-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به دفتری پایینی دارند. 142

جدول شماره (51-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 143

جدول شماره (52-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 143

جدول شماره (54-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام بالاتری دارند. 145

جدول شماره (55-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 146

جدول شماره (56-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 146

جدول شماره (58-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر سود هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده  حقوق صاحبان سهام پایینی دارند. 147

جدول شماره (59-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 148

جدول شماره (60-4) : ضرایب معادله رگرسیون. 149

جدول شماره (62-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود  هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که قابلیت پیش بینی جریان های نقدی  بالاتری  دارند. 150

جدول شماره (63-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 151

جدول شماره (64-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 152

جدول شماره (66-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود  هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که پیش بینی جریان های نقدی  پایین تری دارند. 153

جدول شماره (67-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 154

جدول شماره (68-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 155

جدول شماره (70-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود  هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به دفتری بالایی دارند. 156

جدول شماره (71-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 157

جدول شماره (72-4) : ضرایب معادله رگرسیون. 158

جدول شماره (74-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود  هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که نسبت ارزش بازار به دفتری پایینی دارند. 159

جدول شماره (75-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 160

جدول شماره (76-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 161

جدول شماره (78-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود  هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام بالاتری دارند. 162

جدول شماره (79-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 163

جدول شماره (80-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 164

جدول شماره (82-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر تغییرات سود  هر سهم و تغییرات سود آتی در شرکت هایی که بازده حقوق صاحبان سهام پایینی دارند. 165

جدول شماره (83-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 166

جدول شماره (84-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 166

جدول شماره (86-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین سه متغیرمستقل تغییرات سود تقسیمی ،سودهر سهم،تغییرات سود هر سهم و تغییرات سود آتی به طور كلی. 168

جدول شماره (87-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 168

جدول 88-4. خلاصه یافته های رگرسیون چند گانه(متغیرهای اصلی) به روش Enter 168

جدول شماره (89-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین سه متغیرمستقل تغییرات سود تقسیمی ،سودهر سهم،تغییرات سود هر سهم و سه متغیر مجازی قابلیت پیش بینی جریان های نقدی،نسبت ارزش بازار به دفتری ، بازده حقوق صاحبان سهام  با تغییرات سود آتی به طور كلی. 169

جدول شماره (90-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 170

جدول 91-4. خلاصه یافته های رگرسیون چند گانه(متغیرهای اصلی و مجازی) به روش Enter 170

جدول 92-4. خلاصه یافته های حاصل از بررسی 12 فرضیه مورد نظر در رگرسیون متغیره 172

جدول93- 4. برازش رگرسیون چند گانه و تفكیكی از كلیه متغیر های تحقیق. 174

نمودار 1-2 نحوه محاسبه استهلاک در اقتصاد و حسابداری. 24

نمودار 2-2 ـ عایدات ، سرمایه گذاری و منابع مالی جدید 61

نمودار (3-2 ) درصد نرخ تنزیل به نسبت سود باقیمانده 65

چكیده:

هدف این پژوهش بررسی روابط بین تغییرات سود تقسیمی، سود هر سهم و تغییرات سود هر سهم با تغییرات سود آتی است.در این تحقیق اطلاعات مربوط به ترازنامه،سودوزیان و گردش وجوه نقد 100 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار تهران برای سال های مالی 1380 الی 1385 مورد استفاده قرار گرفته است.برای مشخص شدن روابط ، 12 فرضیه طرح و برای آزمون آنها ازآزمون همبستگی و رگرسیون استفاده گردید.فرضیه ها بر اساس میزان همبستگی روابط بین تغییرات سود تقسیمی، سود هر سهم و تغییرات سود هر سهم با تغییرات سود آتی برای شركت هایی كه  قابلیت پیش بینی جریان های نقدی ، نسبت ارزش بازار به دفتری و بازده حقوق صاحبان سهام مختلفی دارند ،طرح گردید.نتایج تحقیق نشان می دهد که بین تغییرات سود تقسیمی ، سود هرسهم وتغییرات سود هر سهم برای شرکت هایی که ارزش بازار به دفتری بالاتر ، بازده حقوق صاحبان سهام بالاتر و همچنین قابلیت پیش بینی جریان نقدی پایین تری دارند، رابطه قوی تری با تغییرات سود آتی وجود دارد. كه از بین متغیرهای اصلی سود هر سهم و از میان متغیرهای مجازی ارزش بازار به دفتری اثر بهتری بر تغییرات سود آتی دارد.همچنین مقدار ضریب هم بستگی (R) از 0.490 برای سه متغیر اصلی به 0.621 برای مجموع متغیرهای اصلی و مجازی افزایش یافت ، كه این نشان دهنده مناسب بودن انتخاب متغیرهای مجازی مذكور می باشد.

واژه های کلیدی: تغییرات سود تقسیمی، تغییرات سود هر سهم ، تغییرات سود آتی، ارزش بازار به دفتری،  بازده حقوق صاحبان سهام.

مقدمه:

با توجه به اینكه اقتصاد ایران دارای نوسانات شدید می باشد و سرمایه ها عمدتاَ بسوی سفته بازی سوق داده می شوند لذا بوجود آوردن شرایطی که سرمایه گذاران از میان گزینه های مختلف سرمایه گذاری ، سرمایه گذاری بر روی اوراق بهادار و سهام شرکت ها را برگزینند ، دارای اهمیتی خاص می باشد. به عبارت دیگر با شناخت بهتر عوامل موثر بر عرضه و تقاضای سهام، در بورس اوراق بهادار،که منجر به شفاف سازی بیشتر بورس می گردد، موجبات انتقال سرمایه، از فعالیت های غیرمولد به سمت فعالیت های تولیدی مولد و ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی فراهم خواهد شد.تئوری علامت دهی سود سهام براین اساس استوار است كه مدیریت یك شركت در مورد چشم انداز آینده  شركت نسبت به سهامداران شركت از اطلاعات  بیشتری برخورداراست.بر اساس این تئوری اگر شركت سود سهام بیشتری نسبت به  آنچه توسط بازار پیش بینی شده است اظهار كند،این موضوع ممكن است نشانه این باشد كه چشم انداز مالی آینده شركت روشن تر از وضعیت مورد انتظار آن است. اگر مدیران یك شركت تئوری علامت دهی را باور داشته باشند ، همیشه در مورد پیام قابل استنتاج از تصمیم تقسیم سودشان كه به سرمایه گذاران می رسد بسیار محتاط خواهد بود.حتی اگر شركت برخی فرصت های سرمایه گذاری جذاب داشته باشد كه ملزم به نگهداری سود برای تامین مالی آن باشد،مدیریت ممكن است اگر قبول این فرصت ها منجر به جلوگیری از پرداخت سود سهام مورد انتظار سرمایه گذاران و ارسال پیام نامساعد به بازار باشد ،از آن ها صرف نظر كند.بنابراین به نظر می رسد اگر شركتی تصمیمی در زمینه تقسیم سود اتخاذ كند،آن دسته از سرمایه گذاران كه سلیقه آنها هماهنگ با سیاست تقسیم سود شركت است و آن دسته از سرمایه گذاران كه این سیاست را به عنوان یك خبر خوب تلقی می كنند ، اقدام به خرید سهام می كنند و تا زمانی كه این سیاست تغییر نكند ، سهامدار شركت باقی خواهند ماند. در واقع اعلام سود سهام حاوی اطلاعاتی در مورد چشم انداز آتی شركت است.بنابراین عكس العمل بازار در تاریخ اعلام ، آزمونی برای محتوای اطلاعاتی و علامت دهی سود سهام است.این پژوهش با توجه به فرضیه علامت دهی به دنبال بررسی و شناخت روابط بین تغییرات سود تقسیمی، سود هر سهم و تغییرات سود هر سهم با تغییرات سود آتی و با در نظر گرفتن متغیرهایی چون قابلیت پیش بینی جریان های نقدی ،ارزش بازار به دفتری و بازده حقوق صاحبان سهام می باشد. لذا می توان انتظار داشت كه سرمایه گذاران بازار سرمایه كشور، با شناخت بهتر اثرات تغییرات سود تقسیمی، سود هر سهم و تغییرات سود هر سهم ، در مورد سودهای آتی صنایع مختلف ، اقدام به سرمایه گذاری در سهام شركت هایی نمایند كه كسب حداكثر بازدهی را برای آنها میسر سازد و این امر باعث رونق بازار سرمایه و اقتصاد كشور گردد.در این راستا نحوه عملكرد مدیرانی كه توانسته باشند علاوه بر حفظ كارائی عوامل مختلف در عملكرد شركت ، توان سودآوری شركت را نیز افزایش دهند و از طریق افزایش ارزش شركت و اجرای پروژه‌های دارای ارزش فعلی خالص مثبت، بر ثروت سهامداران بیافزایند حایز اهمیت است.